Bilansowanie międzyfazowe - czyli sposób rozliczania energii!

BILANSOWANIE MIĘDZYFAZOWE?

Zgodnie z ustawą o Odnawialnych Źródłach Energii operatorzy systemów dystrybucyjnych (OSD) powinni uwzględniać w rozliczeniach ze swoimi klientami (prosumentami) tzw. bilansowanie międzyfazowe. 

Czym więc jest bilansowanie na wszystkich fazach?

Bilansowanie w dużymu uproszczeniu określa sposób rozliczania energii pobranej i wprowadzonej do sieci przez właścicieli instalacji fotowoltaicznych. W większości przypadków instalacja elektryczna w domu (czy też w firmie) jest obciążona asymetrycznie – to znaczy, że na każdej z faz jest inne obciążenie mocą

PRZYKŁAD:

na L1 (1 faza) - jest podłączona pralka i lodówka i płyta indukcyjna

na L2 (2 faza) - jest podłączone oświetlenie ledowe

na L3 (3 faza) - nic nie jest podłączone

Z reguły elektrycy starają się podzielić tak instalację by obciążenie na poszczególnych fazach było równomierne. W budynkach mieszkalnych mamy większość urządzeń 1 fazowych, które uruchamiane są o różnych godzinach z różną częstotliwością, stąd bierze się asymetria obciążenia.

Jak wygląda bilansowanie międzyfazowe dla Prosumentów?

Instalacja fotowoltaiczna z inwerterem 3-fazowym 

W tym przypadku, warto zasygnalizować, że falownik podłączony w takim układzie (trójfazowym) całą wyprodukowaną moc rozdziela w sposób symetryczny – jednakowo na każdą fazę. Można sobie zatem wyobrazić, że w ciągu dnia kiedy np. jesteśmy w pracy (nie ma zapotrzebowania a jest produkcja) pojawiają się nadwyżki, które oddajemy do sieci. Wówczas może się okazać, że na jednej fazie pobieramy energię (np. pobiera je urządzenie pracują na standby) ale na dwóch pozostałych ją oddajemy.

Jak w takim razie wygląda rozliczenie na rachunku?

W rozliczeniu uwzględniającym przez OSD bilansowanie międzyfazowe ujemne (wprowadzona do sieci) i dodatnie (pobrana z sieci) wartości energii powinny zostać zsumowane - wówczas jeżeli wartość jest ujemna użytkownik ponosi jedynie koszty energii pobranej. 

PRZYKŁAD:

Mamy instalację fotowoltaiczną o mocy np. 3 kWp

Instalacja wyprodukuje rocznie ok 2800 kWp

Produkcja w danej chwili wyniosła - 900W (przez inwerter trójfazowy)

Obciążenie faz:

L1 na - 600 W

L2 na -200 W

L3 na - 50 W (czyli w sumie -850 W)

Uwzględniając bilansowanie międzyfazowe, licznik dwukierunkowy energii wskaże oddawanie do sieci na poziomie 50 W (900W produkcja w danej chwili - 850W sumaryczny pobór na 3 fazach). W rozliczeniu na rachunku uwzględniającym bilansowanie międzyfazowe ujemne (gdy więcej pobieramy niż wprowadzamy do sieci) i dodatnie wartości energii (gdy wprowadzamy nadwyżki) powinny zostać zsumowane. Jeżeli wartość jest ujemna prosument ponosi jedynie koszty energii pobranej. 

Źródło: Przykładowy bilans energii – pobór energii na fazie L1 oraz oddawanie do sieci na fazie L2 i L3. Hewalex

W przypadku gdy OSD nie uwzględnia bilansowania międzyfazowego każda z faz przyłączeniowych jest rozliczana indywidualnie - w dużym uproszczeniu są traktowane tak jakby były na osobnych licznikach. 

Źródło: Przykładowy bilans energii – pobór energii na fazie L1 oraz oddawanie do sieci na fazie L2 i L3. Hewalex

PRZYKŁAD:

Mamy instalację fotowoltaiczną o mocy np. 3 kWp

Instalacja wyprodukuje rocznie ok 2800 kWp

Produkcja w danej chwili wyniosła - 900W (przez inwerter trójfazy)

Obciążenie faz:

L1 na - 300 W (energia pobrana z sieci)

L2 na - 100 W (energia oddana do sieci)

L3 na - 250 W (energia oddana do sieci)

Uwzględniając brak bilansowania międzyfazowego licznik dwukierunkowy energii wskaże sumarycznie energię pobraną na L1 (300W) oraz sumę energii oddanej L2+L3 (100W+250W = 350W) następnie pomniejszy o współczynnik korekty 0,8 (dla prosumentów posiadających instalację do 10 kW) 350W x 0,8 = 280W co w rozliczeniu z energią pobraną daje ostatecznie pobór 20 W.

Jak widać brak bilansowania międzyfazowego może mieć wpływa na opłacalność inwestycji zwłaszcza w przypadku nierównego obciążenia faz.

Zobacz analizę rachunku za prąd i dowiedz się jaka instalacja PV pozwoliła na tak dużą obniżkę kosztów energii↓↓↓

Jak bilansują najwięksi OSD?

Na wstępie warto wyjaśnić dwie podstawowe definicje, które ściśle są związane z opomiarowaniem licznika a co za tym idzie bilansowaniem międzyfazowym:

•  Pomiar Metodą algebraiczną „per phase”, w której każdy ustrój pomiarowy licznika trójfazowego dolicza zmierzona przez siebie energie do odpowiednich liczydeł niezależnie od pozostałych ustawień - mniej korzystna dla prosumentów.

• Pomiar metodą wektorową „Ferraris”, naśladująca liczniki indukcyjne; w tej metodzie energie z trzech ustrojów pomiarowych są najpierw sumowane (z uwzględnieniem znaków energii fazowych), a następnie, jeśli suma energii jest dodatnia, to jest doliczana do liczydeł 1.8.x, zaś jeśli ujemna – do liczydeł 2.8.x      ( bez znaku minus) - bardziej korzystna dla prosumentów. 

Po wprowadzeniu do ustawy o OZE zapisu o bilansowaniu międzyfazowym pytani o to zagadnienie najwięksi operatorzy systemów dystrybucyjnych (OSD) zgodnie zapewniali, że liczniki montowane przez nich u prosumentów umożliwiają prowadzenie rozliczeń z uwzględnieniem bilansowania międzyfazowego ale stosując metodę algebraiczną.

OSD Enea

Spółka zapewnia, że zamontowane u nich liczniki umożliwiają prowadzenie rozliczeń zgodnie z zapisami ustawy o OZE – w tym w ramach tzw. bilansowania międzyfazowego.

Enea Operator odpowiada, że na obszarze działania tej spółki liczniki energii elektrycznej zainstalowane u prosumentów rejestrują przepływy energii według metody algebraicznej, a przepływy energii są rejestrowane niezależnie od k kierunku, a więc poboru i oddawania energii z lub do sieci dystrybucyjnej. 

OSD Energa

Operator zapewnia , że obecnie na terenie Energa-Operator S.A. stosowane są statyczne liczniki energii elektrycznej, które rejestrują przepływ energii elektrycznej w dwóch kierunkach „metodą algebraiczną”.

Energa-Operator S.A. nie jest Sprzedawcą i nie decyduje o sposobie rozliczania ilości energii elektrycznej wytworzonej i pobranej przez prosument. Wszystkie liczniki instalowane na sieci EOP dopuszczone są do obrotu na podstawie zatwierdzenia typu Głównego Urzędu lub na podstawie oceny zgodności z Dyrektywą 2014/32/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 luty 2014 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do udostępniania na rynku przyrządów pomiarowych. 

OSD Tauron

TAURON Dystrybucja S.A. stosuje do pomiaru metodę algebraiczną w licznikach energii elektrycznej instalowanych dla prosumentów. Zainstalowany licznik zapewnia odrębną rejestrację danych pomiarowych dla energii wprowadzonej i pobranej do i z sieci dystrybucyjnej.

OSD PGE

PGE Dystrybucja zapewnia, że liczniki "zapewniają odrębną rejestrację danych pomiarowych w obu kierunkach przepływu energii - pobór energii z sieci oraz jej wprowadzanie do sieci dystrybucyjnej - przy czym liczniki realizują bilansowanie międzyfazowe, tzn. mierzą i rejestrują energię sumaryczną ze wszystkich faz w danej chwili". 

Czy jest szansa na rozliczanie wektorowe?

Pojawia się szansa, aby w końcu doprecyzować kwestię tzw. bilansowania międzyfazowego, które aktualnie operatorzy energetyczni realizują w sposób wygodny dla siebie. Ministerstwo Klimatu i Środowiska 3 kwietnia 2021 r. pokazało nowe wersje projektów rozporządzeń w sprawie dokonywania rejestracji, bilansowania i udostępniania danych pomiarowych oraz rozliczeń prosumentów energii odnawialnej oraz spółdzielni energetycznych (projekt przeszedł już II czytanie).

W nowym projekcie dotyczącym prosumentów zapisano, że liczniki zdalnego odczytu rejestrują odrębnie ilość energii elektrycznej, która została wprowadzona do sieci i pobrana z sieci. Liczniki sumują energię elektryczną na wszystkich fazach. Bilansowanie prosumentów jest dokonywane w ciągu godziny. Doprecyzowano, że stosuje się wektorową metodę bilansowania międzyfazowego 

Kwestię wspomnianego bilansowania reguluje zaproponowany zapis w art 2 ust. 3 projektu rozporządzenia:

“Sumaryczne bilansowanie danych pomiarowych ilości energii elektrycznej (...) jest realizowane wektorową metodą bilansowania międzyfazowego, zgodnie z poniższym wzorem:

Eb(t) = Ew(t) + Ep(t)

Eb(t) - oznacza ilość energii elektrycznej sumarycznie zbilansowanej w danej godzinie t zgodnie z art. 4 ust. 2a ustawy, podlegającą rozliczeniu w danym okresie rozliczeniowym, o której informację przekazuje operator systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego sprzedawcy zobowiązanemu lub sprzedawcy wybranemu, o których mowa w art. 40 ust. 1a ustawy; wartość dodatnia oznacza ilość energii elektrycznej pobranej z sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej, wartość ujemna oznacza ilość energii elektrycznej wprowadzonej do tej sieci, t - oznacza daną godzinę, dla której dokonuje się bilansowania ilości energii elektrycznej,

Ew(t) - oznacza zsumowaną ze wszystkich faz ilość energii elektrycznej,

Ep(t) - oznacza zsumowaną ze wszystkich faz,ilość energii elektrycznej.

Rozliczenia ilości energii elektrycznej wprowadzonej i pobranej z sieci dystrybucyjnej przez prosumenta sprzedawcy mają dokonywać zgodnie z poniższym wzorem umieszczonym w art 3 ust. 1 projektu rozporządzenia:

Er(o) = Ebp + (Ebw x Wi) + Er(po)

gdzie:

Er(o) - oznacza ilość energii elektrycznej rozliczoną w danym okresie rozliczeniowym, zgodnie z art. 4 ust. 3 ustawy, w kolejności określonej w art. 4-6,

Ebp - oznacza sumę ilości energii elektrycznej zbilansowanej w danych godzinach t, podlegającej rozliczeniu w danym okresie rozliczeniowym, oznaczonej we wzorze, określonym w art. 2 ust. 3, symbolem Eb(t), dla której wynik bilansowania jest dodatni,

Ebw - oznacza sumę ilości energii elektrycznej zbilansowanej w danych godzinach t, podlegającej rozliczeniu w danym okresie rozliczeniowym, oznaczonej we wzorze, określonym w art. 2 ust. 3, symbolem Eb(t), dla której wynik bilansowania jest ujemny,

Er(po) - oznacza rozliczenie energii elektrycznej z poprzednich okresów rozliczeniowych przeniesione zgodnie art. 4 ust. 5 ustawy, dla której wartość rozliczenia jest ujemna,

Wi - oznacza odpowiedni stosunek ilościowy, o którym mowa w art. 4 ust. 1 ustawy.

PODSUMOWUJĄC

Analizując powyższe zapisy (rozliczając wg. wskazanego wzoru) od sumy ilości energii elektrycznej pobranej z sieci w ciągu godziny, odejmowana jest suma ilości energii elektrycznej wprowadzonej w tym czasie do sieci. Wartość dodatnia oznacza ilość energii pobranej z sieci, wartość ujemna - ilość energii wprowadzonej. W ten sposób jedynie wynik tego działania podlega rozliczeniu, natomiast reszta traktowana jest jako autokonsumpcja. Opłaty dystrybucyjne będzie się naliczać na podstawie energii sumarycznie zbilansowanej.

Warto zauważyć, iż wcześniej wskazanych wzór maja stosować wszyscy OSD bez wyjątku. 

FORMULARZ