« Wróć

DSR (Demand Side Response) – co to jest? Na czym polega?

Oceń ten post:

Opublikowano 18.01.2024 r.

dsr co to jest

Przed współczesnym systemem energetycznym w Polsce stoi coraz więcej wyzwań. Dowodem na to są choćby wyzwania dla sieci przesyłowych, które pojawiły się w konsekwencji rozwoju OZE. Stąd też coraz większy nacisk kładzie się na wzmacnianie elastyczności energetycznej. Ważną rolę w tym procesie odgrywają usługi DSR. Co to jest? Wyjaśniamy.

W tym artykule dowiesz się:

1. Jakie wyzwania stają przed współczesnym systemem energetycznym w Polsce w kontekście rozwoju OZE?

2. Co oznacza pojęcie elastyczności energetycznej?

3. Czym są usługi DSR (Demand Side Response) i na czym polegają?

4. Od kiedy na świecie funkcjonują programy DSR, a jak długo są obecne w Polsce?

5. Do jakich odbiorców energii skierowane są usługi DSR?

6. Jakie wymagania muszą spełniać podmioty chcące uczestniczyć w programie DSR?

DSR a elastyczność energetyczna

Na początku warto wyjaśnić samo pojęcie elastyczności energetycznej. Chodzi tutaj o zdolność systemu energetycznego do dostosowywania się do zmieniających warunków podaży i popytu na prąd. W praktyce to możliwość dopasowania mocy wytwarzania energii do bieżącego zapotrzebowania.

Elastyczność jest ważna, ponieważ zwiększa bezpieczeństwo energetyczne naszego kraju – pozwalając reagować zarówno na deficyty prądu (wynikające np. warunków atmosferycznych czy dużych awarii), jak i jego nadmiar.

Właśnie w tę koncepcję wpisują się usługi DSR, czyli związane z czasową redukcją poboru mocy przez odbiorców energii.

Co to jest DSR?

Skrót DSR pochodzi od angielskiego określenia Demand Side Response, czyli dosłownie reakcja strony popytowej. Chodzi tutaj konkretnie o zdolność do zredukowania przez odbiorcę prądu zapotrzebowania na niego w określonym momencie. Gotowość do podjęcia takich działań na żądanie jest postrzegana jako usługa. W związku z tym świadczące ją przedsiębiorstwa otrzymują stosowne wynagrodzenie.

Programy DSR funkcjonują na świecie mniej więcej od lat 70-tych ubiegłego stulecia. W Polsce to jednak nowe rozwiązanie. Dlatego warto wyjaśnić, jak działa DSR w praktyce.

Kto może świadczyć usługi DSR?

W teorii sieć mogłaby zachęcić do udziału w programie DSR każdego odbiorcę prądu. W praktyce chodzi jednak o takie podmioty, które mają duże zapotrzebowanie na energię elektryczną. Powód jest prosty: czasowe zmniejszenie przez nie zużycia prądu robi realną różnicę – taką, która przyczynia się do poprawy stabilności systemu.

Dlatego programy DSR są kierowane do przedmiotów i instytucji, które mają co najmniej ok. 200-250 kW mocy przyłączeniowej lub na przestrzeni roku zużywają ponad 2 GWh prądu. W tę kategorię wpisują się więc przede wszystkim przedsiębiorstwa z branż:

hutniczej;
wydobywczej;
chemicznej;
przetwórczej;
spożywczej;
opakowaniowej;
budowlanej;
recyklingu.

Ta lista jest oczywiście otwarta. Ważne bowiem są przede wszystkim:

zdolność do zredukowania zużycia prądu na żądanie,
wskazany powyżej duży pobór elektryczności.

Wymagany jest również tzw. certyfikat oRED. Ponadto oczekiwane może być dysponowanie własnymi technologiami wytwarzania prądu na potrzeby zakładu – np. takimi jak agregaty prądotwórcze czy instalacja fotowoltaiczna.

Jak działają usługi DSR w praktyce?

Podmioty, które spełniają warunki do świadczenia usług DSR, mogą dołączyć do programu. W tym celu muszą zawrzeć stosowną umowę – bezpośrednio z operatorem lub z agregatorem. A co, gdy wszystkie formalności zostaną spełnione?

Wówczas:

podmiot trafia na listę tych, które w określonych sytuacjach wyraziły gotowość do obniżenia zużycia energii;
gdy wystąpią czynniki krytyczne, Polskie Sieci Elektroenergetyczne wysyłają wezwanie do realizacji usługi DSR – co do zasady, odbywa się to minimum na 7h przed planowaną redukcją, a komunikaty mogą być wysłane tylko w godzinach 7:00-22:00;
usługodawca powinien się zastosować do polecenia; jeśli jednak z jakiegoś powodu nie będzie tego w stanie zrobić, nie ryzykuje niczym poza swoim wynagrodzeniem – w takim przypadku nie zostanie ono wypłacone lub jego wartość będzie obniżona.

Dołączenie do programu DSR jest więc w pełni bezpieczne i może przynieść podmiotowi szereg korzyści.

Jak zredukować zużycie prądu, aby zrealizować usługę DSR? To wcale nie oznacza zamknięcia zakładu!

Jako przedsiębiorca zastanawiasz się nad dołączeniem do programu DSR, ale przed oczami pojawiła Ci się czarna wizja przestoju produkcyjnego? Wcale nie musi tak być. Owszem, polecenia redukcji poboru prądu najczęściej pojawiają się w tzw. godzinach szczytowego obciążenia, czyli zazwyczaj w godzinach popołudniowych. Pamiętaj jednak, że nikt nie oczekuje od Ciebie, że nagle przestaniesz zużywać prąd! Chodzi tu raczej o:

krótkotrwałe ograniczenie poboru mocy;
przesunięcie poboru mocy na inne godziny;
czasowe włączenie własnego źródła energii, np. agregatu albo uruchomienie magazynu energii sprzęgniętego z systemem PV.

A jak osiągnąć niższy pobór mocy? Może to nastąpić m.in. przez:

wyłączenie zbędnych urządzeń i oświetlenia – tzn. tych elementów, które nie są kluczowe dla bieżącej działalności zakładu, np. świateł na korytarzach, nieużywanych w danym momencie komputerów i peryferii itp.;
zmianę harmonogramu pracy i przeniesienie najintensywniejszego etapu produkcji danego dnia poza godziny szczytu;
czasowe przeprogramowanie systemu klimatyzacji, ogrzewania, pomp, zamrażarek, sprężarek itp. – tak, aby w zadanym czasie pobierały mniej mocy do działania;
włączenie rezerwowych agregatów albo modyfikację harmonogramu działania kogeneracji.

Rozwiązań jest więc wiele, a możliwe scenariusze opracowuje się na etapie przygotowania do świadczenia usług DSR. Można więc wybrać taką drogę udziału w programie, która nie wpływa negatywnie na bezpieczeństwo i płynność funkcjonowania zakładu. To możliwe, co potwierdza doświadczenie coraz większej liczby podmiotów działających na rynku krajowym.

Ile można zarobić na DSR?

Za dołączenie do programu DSR podmiot otrzymuje wynagrodzenie. Jest ono wypłacane, bez względu na to, czy w trakcie danego roku była potrzeba obniżenia poboru mocy przez firmę. Rekompensowana jest sama gotowość do podjęcia takiego działania.

Ile dokładnie można zarobić na DSR? To zależy przede wszystkim od tego, jakie są możliwości danego podmiotu w zakresie czasowej redukcji zużycia energii. Zasadniczo jednak stawki kształtują się w granicach do ponad 200 tys. zł rocznie za 1 MW mocy. Jest to więc niemała kwota, która może być atrakcyjnym zastrzykiem finansowym wspomagającym realizację celów budżetowych firmy.

Najważniejsze informacje

Współczesny system energetyczny w Polsce zmaga się z rosnącymi wyzwaniami związanymi z rozwojem OZE.

Elastyczność energetyczna to zdolność systemu do dostosowywania produkcji energii do zmieniającego się zapotrzebowania.

Usługi DSR (Demand Side Response) to reakcja odbiorców energii na potrzeby systemu poprzez czasowe ograniczenie poboru mocy.

Programy DSR są stosowane na świecie od lat 70. XX wieku, a w Polsce są nowym rozwiązaniem.

Usługi DSR są skierowane do dużych odbiorców energii, takich jak przedsiębiorstwa z branż hutniczej, wydobywczej, chemicznej, przetwórczej, spożywczej, opakowaniowej, budowlanej i recyklingowej.